- ΥΠΟΜΝΗΜΑ«Τεκμηρίωση του Ψηφίσματος του Δημοτικού Συμβουλίου Πόρου για την διακήρυξη της πρόθεσής του να μην επιτρέψει τη δημιουργία Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών στον Πόρο».
Σε εφαρμογή της υπ’ αριθμ. 52/2011 Απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου Πόρου που λήφθηκε ομόφωνα την 27η Απριλίου 2011, η συγκροτηθείσα «Επιτροπή για την αποτροπή της δημιουργίας Π.Ο.Α.Υ. στον Πόρο», αποτελούμενη από τον Δήμαρχο Πόρου κ. Δ. Στρατηγό και τους επικεφαλής των παρατάξεων της μειοψηφίας, κ. κ. Ι. Δημητριάδη και Δ. Πάνου, συνοψίζει τους κάτωθι περιβαλλοντικούς, αναπτυξιακούς, νομικούς, πολιτιστικούς, κοινωνικούς και λοιπούς λόγους, για τους οποίους ο Δήμος Πόρου ζητάει από την Πολιτεία την εξαίρεση του Πόρου από τις Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών και διακηρύττει ότι, σε διαφορετική περίπτωση, δεν πρόκειται να επιτρέψει τη δημιουργία Π.Ο.Α.Υ στον Πόρο:
1. Από το έτος 2008 η κοινωνία του Πόρου, όπως εκπροσωπείται θεσμικά και δημοκρατικά από το Δημοτικό Συμβούλιο και τον Δήμο Πόρου και μετά την «ανακάλυψη» της μελέτης που έχει εκπονηθεί από το 2003 εν αγνοία της για τον καθορισμό Π.Ο.Α.Υ. στην περιοχή της, έχει διακηρύξει την απόλυτη αντίθεσή της στον χωροταξικό σχεδιασμό της Πολιτείας που αφορά στον Πόρο. Η Πολιτεία ωστόσο, όχι μόνο δεν ζήτησε ποτέ τη θέση της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά όταν η τοπική αυτοδιοίκηση την διακήρυξε αυτοβούλως, την περιφρόνησε απόλυτα. Το Δημοτικό Συμβούλιο Πόρου με σειρά αποφάσεών του ήδη από το έτος 2000 (αρ. 254/22.12.2000, 181/8.9.2005, 58/14.4.2008, 91/20.5.2009 και 168/29.9.2009) έχει εκφράσει επανηλειμμένα την απόλυτη αντίθεσή του σε κάθε νέα άδεια, εγκατάσταση ή επέκταση ιχθυοτροφείων, καθώς και την απαίτησή του για απομάκρυνση όλων των υφιστάμενων μονάδων, με δεδομένη την πολυετή παραβατικότητά τους. Ειδικότερα, με την υπ’ αριθμ. 168/29.9.2009, Απόφασή του, η οποία αποστάλθηκε σε όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες, το Δημοτικό Συμβούλιο Πόρου αποφάσισε ομόφωνα να εκφράσει «την πλήρη αντίθεσή του στο υπό έκδοση Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο των Υδατοκαλλιεργειών και στη δημιουργία στο νησί του Πόρου Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών», να δηλώσει παράσταση πολιτικής αγωγής στην ποινική δίκη των υπευθύνων των μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας για τις πολυετείς παραβάσεις τους στον Πόρο και να προσβάλει στο εξής ενώπιον του ΣτΕ κάθε νέα διοικητική πράξη που αφορά σε μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στον Πόρο.
2. Στις 4 Οκτωβρίου 2008, κατά τη διάρκεια της Συνόδου των Περιφερειαρχών της χώρας, η οποία πραγματοποιήθηκε στον Πόρο υπό την προεδρία του Υπουργού Εσωτερικών κ. Π. Παυλόπουλου, οι κάτοικοι του Πόρου οργάνωσαν συγκέντρωση διαμαρτυρίας και συμβολικό πλωτό αποκλεισμό του λιμανιού του Πόρου και επέδωσαν στους αρμόδιους Υπουργούς και φορείς Ψήφισμα, με το οποίο ζήταγαν: «Την εξαίρεση του Πόρου και της ευρύτερης περιοχής από τις Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών στις οποίες μας έχει εντάξει η Πολιτεία χωρίς να έχει την συγκατάθεση της πλειοψηφίας των ανθρώπων που εδώ γεννήθηκαν, ζουν και επιθυμούν να κληροδοτήσουν το θαλάσσιο οικοσύστημα και στις επόμενες γενιές. Την ένταξη του νησιού μας στο Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τον Τουρισμό, κατηγορία Β2 με προοπτικές ήπιας τουριστικής ανάπτυξης. Το κλείσιμο των λειτουργούντων μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας. Την απαγόρευση έκδοσης αδειών για δημιουργία νέων μονάδων ιχθυοκαλλιεργειών, καθώς και για την επέκταση ή μετεγκατάσταση παλαιών μονάδων. Την αποκατάσταση – προστασία του θαλασσίου οικοσυστήματος της περιοχής μας, από την οποία εξαρτάται το μέλλον των παιδιών μας και η οικονομική ανάπτυξή μας στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας. Την ελεύθερη πρόσβασή μας σε καθαρές θάλασσες και ακτές, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία μας. Τη συνδρομή όλων των αρμοδίων φορέων για την βιώσιμη ανάπτυξη του τόπου μας. Την άμεση ανταπόκριση όλων των εμπλεκομένων φορέων (Περιφέρεια Αττικής, Νομαρχία Πειραιά, Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης -Διεύθυνση Αλιείας, ΥΠΕΧΩΔΕ, ΔΙΠΕΧΩ κ.ά.) στα αιτήματά μας, χωρίς άλλες καθυστερήσεις». Στο ψήφισμα αυτό επισυνάφθηκε η διακήρυξη της «Πρωτοβουλίας για την Προστασία του Θαλασσίου Περιβάλλοντος του Πόρου», την οποία πλέον έχουν υπογράψει πάνω από χίλιοι πολίτες και φορείς. Δυνάμει δε της διακήρυξης αυτής, έχουν γίνει σειρά νομικών και διοικητικών ενεργειών και έχουν αποσταλεί δεκάδες έγγραφα προς όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.
3. Η επίσημη Πολιτεία, μέσω των αρμοδίων διοικητικών και δικαστικών διαδικασιών, έχει βεβαιώσει ότι όλες οι μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας που ήταν και είναι εγκατεστημένες επί δύο δεκαετίες στον Πόρο λειτουργούν κατά παράβαση ή/και κατά υπέρμετρη υπέρβαση των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών τους όρων, ενώ μερικές δεν είχαν καν εν ισχύ Άδειες ή εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους. Είναι δηλαδή αποδεδειγμένο και βεβαιωμένο το γεγονός ότι οι θεμελιώδεις περιβαλλοντικές προϋποθέσεις χωροθέτησης και λειτουργίας ιχθυοτροφείων, ήτοι η υψηλή ποιότητα υδάτων και η τήρηση των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων των υφιστάμενων εγκαταστάσεων, εξ ορισμού δεν πληρούνται στον Πόρο.
4. Μετά από μηνυτήρια αναφορά της «Πρωτοβουλίας για την Προστασία του Θαλασσίου Περιβάλλοντος του Πόρου» το Φθινόπωρο του 2008, στην οποία μετά από Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, παράσταση πολιτικής αγωγής δήλωσε και ο Δήμος Πόρου, η Εισαγγελία Πλημμελειοδικών Πειραιά άσκησε ποινική δίωξη και παρέπεμψε σε δίκη που τελικά προσδιορίστηκε για τις 6.9.2011, όλους τους υπευθύνους όλων των ανωτέρω εταιριών για την υποβάθμιση του περιβάλλοντος του Πόρου από την παράνομη λειτουργία όλων των μονάδων τους από το 2005 (και όχι από νωρίτερα μόνον επειδή τα ίδια αδικήματα έχουν παραγραφεί). Στο σχετικό κατηγορητήριο, οι υπεύθυνοι των εταιριών φέρονται ως υπαίτιοι πολυετών παραβάσεων, οι οποίες «έχουν ως συνέπεια την αυξημένη επιβάρυνση του περιβάλλοντος και του βυθού στην περιοχή» προκαλώντας «μεταβολή… που είναι πιθανό να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικολογική ισορροπία, στην ποιότητα ζωής και την υγεία των κατοίκων της περιοχής». Οι παραβάσεις αυτές είναι: λειτουργία μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας χωρίς Άδειες και χωρίς Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων, υπέρβαση έως και του 500% της επιτρεπόμενης παραγωγής, υπέρβαση των πλωτών εγκαταστάσεων έως 283%, παράνομη απόρριψη άρρωστων και νεκρών ψαριών, κ.α. Επίσης, μετά από σχετική αυτοψία της Κτηματικής Υπηρεσίας Πειραιά, ασκήθηκε ποινική δίωξη και για παραβάσεις που αφορούν σε αυθαίρετες οικοδομικές κατασκευές εντός αιγιαλού, αδικήματα τα οποία εντάχθηκαν στην ίδια ως άνω δίκη, ενώ ήδη η Εισαγγελία Πειραιά έχει διατάξει προκαταρκτική εξέταση και για κακουργηματικές πράξεις που αφορούν σε πολυετή μαζική χρήση της απαγορευμένης καρκινογόνου ουσίας φορμόλης στην παραγωγική διαδικασία των ίδιων μονάδων.
5. Οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος σε ελέγχους που διενήργησαν το Μάρτιο του 2009, μετά από καταγγελίες των κατοίκων και του Δήμου Πόρου, διαπίστωσαν «παράβαση των διατάξεων της κείμενης περιβαλλοντικής νομοθεσίας και των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων», όπως πενταπλάσια της επιτρεπόμενης παραγωγή «η οποία συνεπάγεται αυξημένη επιβάρυνση του θαλάσσιου περιβάλλοντος και του βυθού στην εν λόγω περιοχή», λειτουργία χωρίς ΑΕΠΟ, υπεράριθμους κλωβούς, παράνομη απόρριψη νεκρών – αρρώστων ψαριών, σε όλες τις μονάδες του Πόρου και βεβαίωσαν ότι «οι υπεύθυνοι των εταιριών υποβαθμίζουν το περιβάλλον και δεν τηρούν τα προβλεπόμενα μέτρα και όρους για την προστασία του».
6. Η Διεύθυνση Λιμενικής Αστυνομίας του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, σε απάντηση αιτήματός του Οργανισμού Αθήνας περί της αναθεωρήσεως του πλαισίου χωροθετήσεως των υδατοκαλλιεργειών στην Αττική ήδη από το έτος 2002 έχει επισημάνει ότι: «..η εν λόγω περιοχή φαίνεται ήδη κορεσμένη, διότι εκεί λειτουργεί μεγάλος αριθμός υδατοκαλλιεργειών. Περαιτέρω εγκατάσταση μονάδων θα αποβεί σε βάρος της άσκησης θαλάσσιας και αλιευτικής δραστηριότητας, της τουριστικής αξιοποίησης και της περαιτέρω ρύπανσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος» (αριθμ. πρωτ. 2137/1/01/02/ 17.4.2002 ).
7. Ο ΕΟΤ, σε απάντηση ερωτήματος της αρμόδιας διεύθυνσης της Περιφέρειας Αττικής, το έτος 2007 έχει επισημάνει διά του Γενικού Γραμματέα του ότι: «η μέχρι σήμερα σημαντική ανάπτυξη υδατοκελλιεργειών στον Πόρο προσεγγίζει οριακά για τη βιώσιμη ανάπτυξη της τουριστικής παραθεριστικής δραστηριότητας επίπεδα» (αριθμ. πρωτ. 509434/11.4.2007 και 509639/6.6.2007).
8. Η περιοχή του Πόρου αποτελεί τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους (ΑΙ/ΦΟ2/20372/867/6.6.1980 απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού /ΦΕΚ 559 Β΄/23.6.1980) και περιλαμβάνει σημαντικούς προστατευόμενους αρχαιολογικούς χώρους, ενώ ο οικισμός του Πόρου έχει χαρακτηρισθεί ως παραδοσιακός οικισμός. (Π.Δ/γμα της 3.9.1993 /ΦΕΚ Δ΄1200/28.9.1993). Στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή της νήσου Πόρου υπάρχουν σημαντικές ενάλιες αρχαιότητες (υπ’ αριθμ. πρωτ. Φ/ 4/1/3210π.ε./10.10.2008 έγγραφο της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων) και εκτεταμένα λιβάδια Ποσειδωνίας (βλ. Μελέτη καθορισμού ΠΟΑΥ στην Περιφέρεια Αττικής), η οποία αποτελεί προστατευόμενο είδος σύμφωνα με την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία. Εντός της σχεδιαζόμενης Π.Ο.Α.Υ., ο όρμος της Βαγιωνιάς ήταν το λιμάνι της Καλαυρίας κατά την αρχαιότητα, στον κάβο Βασίλη (Κοκορέλι) υπήρχε πρωτοελλαδικός οικισμός, ενώ στον θαλάσσιο χώρο πέριξ της νησίδος Μόδι το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιοτήτων διεξάγει δεκαετή έρευνα σε ένα από τα δύο ναυάγια της Ύστερης Εποχής του Χαλκού που έχουν ανακαλυφθεί στον ελληνικό χώρο, με βαρύνουσας σημασίας ενάλιες αρχαιότητες.
9. Το φυσικό περιβάλλον της περιοχής, τόσο το χερσαίο όσο και το θαλάσσιο είναι μοναδικής ομορφιάς, καθώς κυριαρχούν παρθένες δασώδεις και δασικές περιοχές (ο Πόρος είναι από τα ελάχιστα ελληνικά νησιά στα οποία ακόμη σώζονται τέτοια οικοσυστήματα), παρθένες αδόμητες περιοχές και τοπία, που σε συνδυασμό με τους φυσικούς – εν είδη δαντέλας ορμίσκους, και την πολυπλοκότητα των ακτών, αλλά και των βυθών, συνθέτουν ένα μοναδικό φυσικό τοπίο που λίγα μόνον ανάλογα τοπία στον κόσμο μπορούν να το ανταγωνισθούν. Σε ολόκληρη την περιοχή υπάρχουν μονοπάτια περιπάτου σε θαυμάσιο φυσικό περιβάλλον, κατάλληλα για περιηγητικό, πεζοπορικό, και πολιτιστικό τουρισμό, αλλά και ακτές και βυθοί ιδανικοί για θαλάσσιο και καταδυτικό τουρισμό.
10. Η τοπική οικονομία του Πόρου βασίζεται κατά κύριο λόγο στον τουρισμό και την αλιεία, τομείς οι οποίοι είναι συγκρουόμενοι με αυτόν της υδατοκαλλιέργειας, ο οποίος συνεισφέρει δυσανάλογα μικρό ποσοστό στην τοπική οικονομία και απασχόληση. Ο εσωτερικός και εξωτερικός τουρισμός αποτελεί την κύρια πηγή οικονομικών πόρων της περιοχής λόγω της θέσης της στον Αργοσαρωνικό κόλπο και της μικρής απόστασής της από το πολεοδομικό συγκρότημα Αθήνας-Πειραιά. Η ορθολογική τουριστική ανάπτυξη της περιοχής αφορά ουσιαστικά και μια κοινωνία πολύ πολυπληθέστερη της τοπικής, αυτή των 5 εκατομμυρίων κατοίκων του λεκανοπεδίου της Αττικής. Η ύπαρξη μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας και πολύ περισσότερο η δημιουργία Π.Ο.Α.Υ., αποτελεί απολύτως ανορθολογική αναπτυξιακή επιλογή για την περιοχή μας, η οποία θέτει σε κίνδυνο την οικονομική ευημερία και την κοινωνική συνοχή των κατοίκων του Πόρου.
11. Ο Πόρος αποτελεί πανελλαδικό κέντρο θαλάσσιου τουρισμού, καθώς η μοναδική γεωμορφολογία του μαζί με την απέναντι ακτή της Πελοποννήσου, συνθέτει ένα απέραντο φυσικό λιμάνι με προστασία από όλους τους καιρούς, το οποίο, αξιοποιούμενο και από τα μεγάλα έργα υποδομής που έχει προωθήσει ο Δήμος, αλλά και η ιδιωτική πρωτοβουλία στο νησί, αποτελεί επάξια έναν από τους μεγαλύτερους προορισμούς σκαφών στην Ελλάδα (οι ετήσιες αφίξεις σκαφών είναι καταγεγραμμένες και υπολογίζονται στις 10.000 περίπου). Δεν είναι τυχαίο ότι ο Πόρος αποτελεί τον μόνιμο τόπο διεξαγωγής της Διεθνούς Έκθεσης Επαγγελματικών Σκαφών Τουρισμού –Charter Yacht Show- Poros, της μοναδικής ελληνικής έκθεσης που προάγει τον θαλάσσιο τουρισμό και μιας από τις ελάχιστες αντίστοιχου επιπέδου που διεξάγονται σε διεθνές επίπεδο.
11. Ο Πόρος έχει υπαχθεί στην κατηγορία Β2 του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό, στην οποία δίνονται οι κατευθύνσεις για εναλλακτικές μορφές τουρισμού και ήπια ανάπτυξη που να σέβεται το περιβάλλον. Στις περιοχές της κατηγορίας αυτής αποθαρρύνονται οι οχλούσες και ασύμβατες με το χαρακτήρα του περιβάλλοντος, του τοπίου και των οικισμών παραγωγικές δραστηριότητες, μία εκ των οποίων είναι οι ιχθυοκαλλιέργειες, καθώς μεταξύ άλλων έχουν καθοριστεί οι ακόλουθες κατευθύνσεις χωρικής οργάνωσης: «Προστασία και ανάδειξη περιβάλλοντος και τοπίου, Λήψη μέτρων για την έγκαιρη πρόληψη φαινομένων υποβάθμισης της ποιότητας των φυσικών και ανθρωπογενών πόρων και συνδυασμένη προβολή τους, Διατήρηση, προστασία και ανάδειξη των φυσικών , ιστορικών, αρχιτεκτονικών κ.ά. σημείων του χώρου με «μοναδικά» χαρακτηριστικά καθώς και του χαρακτήρα, της κλίμακας και των χαρακτηριστικών των οικισμών, Συγκρότηση τοπικών πολυθεματικών δικτύων και βελτίωση της προσβασιμότητας μεταξύ των πόλων και πόρων που τα συγκροτούν με περιβαλλοντικά ήπιες παρεμβάσεις στις οδικές συνδέσεις, Δημιουργία δικτύων μονοπατιών (εθνικών, ευρωπαϊκών) και διαδρομών («δρόμοι» καπνού, αμπέλου, ελιάς κ.ά.) περιβαλλοντικής ευαισθησίας και εκπαίδευσης, Προώθηση προγραμμάτων στήριξης αγροτικών δραστηριοτήτων φιλικών προς το περιβάλλον (στήριξη ολοκληρωμένης ή βιολογικής γεωργίας, προϊόντων ονομασίας προέλευσης , παραδοσιακών τεχνικών)». Στο δε Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Πόρου (παράγραφος 6.2.β.1 του τεύχους μελέτης σελ. 126), προβλέπεται η μη εγκατάσταση μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας κάθε μορφής, καθώς και ο προγραμματισμός απομάκρυνσης των υφιστάμενων μονάδων, επειδή η ύπαρξή τους έρχεται σε αντίθεση με τις περαιτέρω δυνατότητες τουριστικής ανάπτυξης του νησιού.
12. Ο Πόρος είναι το μοναδικό νησί με ανάλογη πληθυσμιακή και τουριστική ανάπτυξη, στο οποίο θα δημιουργηθεί Π.Ο.Α.Υ. Σε όλα τα υπόλοιπα νησιά του Αργοσαρωνικού (εκτός της Σαλαμίνας), τις Κυκλάδες, τις Σποράδες, τα Δωδεκάνησα, τα Επτάνησα (με ελάχιστες μεμονωμένες εξαιρέσεις) κτλ δεν θα επιτρέπεται η δημιουργία συγκεντρώσεων και οργανωμένων ζωνών υδατοκαλλιέργειας. Αντίθετα Π.Ο.Α.Υ. θα δημιουργηθούν κατά κύριο λόγο σε ακατοίκητες και μη ανεπτυγμένες τουριστικά ακτές και βραχονησίδες. Επομένως είναι πασιφανές ότι δεν δικαιολογείται η υπαγωγή του Πόρου στην κατηγορία που εντάχθηκε.
13. Πέρα των παραπάνω, η γεωγραφική θέση του Πόρου, σε απόσταση μόλις τριάντα μιλίων από το λεκανοπέδιο της Αττικής, του προσδίδει μια βαρύνουσα σημασία σε περιφερειακό επίπεδο. Ο Πόρος, όπως και τα υπόλοιπα νησιά σε τέτοια απόσταση, αποτελεί ουσιαστικά αναπόσπαστο «ζωτικό χώρο» του μητροπολιτικού κέντρου της Αθήνας. Εκτός από την αυτοτελή του υπόσταση ως νησί, πρέπει να γίνεται αντιληπτός ως μια από τις παραλίες της πρωτεύουσας και ως μια από τις αναγκαίες διεξόδους στη θάλασσα για τα εκατομμύρια των κατοίκων της, σε απόσταση μάλιστα αυθημερόν – ωριαίας – πρόσβασης, την οποία η Πολιτεία δεν έχει την πολυτέλεια να δεσμεύσει για οποιαδήποτε άλλη χρήση. Τέλος, με δεδομένη τη μεγάλη πίεση και την άμεση περιβαλλοντική επιβάρυνση που υφίσταται ο Σαρωνικός κόλπος στη βόρεια πλευρά του από το μητροπολιτικό κέντρο, η χωροθέτηση κάθε επιπλέον επιβαρυντικής δραστηριότητας στα νότια όριά του, είναι τουλάχιστον παράλογη (ακόμα και αν την εξετάσουμε από την -αντίθετη- σκοπιά, αυτή της καθαρότητας των υδάτων υδατοκαλλιέργειας).