Του Ηλία Μπιτσάνη
Με αφορμή τις κινητοποιήσεις των αγροτών με τη μορφή των “ετήσιων” μπλόκων στους εθνικούς δρόμους, θα στεναχωρήσω κάποιους φίλους καθόσον διαφωνώ με την λογική του “κινητοποίηση για την κινητοποίηση”. Είναι ένα γενικότερο πρόβλημα αλλά εδώ έχει μια ορισμένη ιδιαιτερότητα.
Εχω ζήσει τις αγροτικές κινητοποιήσεις απο τοτε που ξεκίνησαν τη “μεταπολίτευση” και σε ολες τις φάσεις τους είτε ως κομματικό στέλεχος, είτε ως δημοσιογράφος, ενίοτε και με τις δύο ιδιότητες. Θυμάμει την πρώτη κινητοποίηση μετά το Πάσχα του 1975, όταν στο Νησί βάρεσαν οι καμπάνες και ξεσηκώθηκαν οι πατατοπαραγωγοί καθώς το προϊόν τους κινδύνευε από τα κόλπα των εμπόρων. Απόκοντα και εμείς, φοιτητές και στελέχη της ΚΝΕ εκείνη την εποχή, “σπρώχναμε” για να βγουν στους δρόμους. Εγινε ένας χαμός, το αυθεντικό του αυθόρμητου με τα τρακτέρ να φθάνουν μέχρι την Ασέα (τα συναντήσαμε φεύγοντας με το τέλος των διακοπών), ώσπου να αποσπάσουν υποσχέσεις για ελάχιστη τιμή. Από τότε και μέχρι τη δεκαετία του 1980 όταν ακόμη δεν είχε προσδεθεί η αγροτική πολιτική στις επιταγές της ΕΟΚ και με κεντρικό σύνθημα “τιμές Αθηνών και όχι Βρυξελλών”, έζησα όλες τις κινητοποιήσεις στην Πελοπόννησο, τις πορείες των τρακτέρ και τους αποκλεισμούς των δρόμων. Μαζικότατες κινητοποιήσεις αμέτρητων παραγωγών καθώς το ζήτημα ηταν “ή τώρα ή ποτέ”. Δηλαδή επρόκειτο για νωπά προϊόντα η τύχη των οποίων ηταν ζήτημα ημερών και υπήρχαν ακόμη περιθώρια καθορισμού τιμών, αποζημιώσεων κλπ.
Σταδιακά αλλά και γρήγορα η Κοινή Αγροτική Πολιτική γινόταν κάθε πέρσυ και καλύτερα και πλέον αυτά τα περιθώρια χάνονταν πίσω από την... πολιτική Βρυξελλών. Τα αδιέξοδα άρχισαν να γίνονται εμφανή και στους πολυήμερους αποκλεισμούς δίναμε μάχη ως στελέχη του ΚΚΕ για να πείσουμε ώστε να ανοίξουν οι δρόμοι καθώς τα φαινόμενα “κοινωνικού αυτοματισμού” γίνονταν όλο και περισσότερα έντονα. Θυμάμαι για χρόνια τις “ειδικές αποστολές” στο μπλόκο του Ασπροχώματος όπου βρίσκονταν φίλοι μου αλλά και μέλη του κόμματος, προκειμένου να πεισθούν ότι χάνουν το δίκιο τους με αυτή τη μορφή κινητοποίησης.
Την ίδια περιοδο οι κινητοποιήσεις άλλων ομάδων αγροτών (σταφιδοπαταραγωγών για παράδειγμα) ήταν γενικά “χλωμές” συγκριτικά, καθώς η υπόθεση των τιμών ασφαλείας ενδιέφερε τους παραγωγούς αλλά δεν τους κατέβαζε εύκολα στους δρόμους καθώς επρόκειτο για ένα ζήτημα το οποίο ήταν εμφανές ότι δεν υπήρχε περιθώριο για άμεσα αποτελέσματα, ενώ δεν απειλούνταν η παραγωγή με καταστροφή όπως τα νωπά.
Με τα χρόνια ήρθαν και τα “καθολικά” μπλοκα στους δρόμους, στα τρακτέρ ανεβοκατέβαιναν πολιτικοί με αντίστροφη φορά από το ανεβοκατέβασμα... κυβερνήσεων, καθώς εισέπραταν από τη φθορά εκείνων που κυβερνούσαν. Προβλήματα δεν λύθηκαν, πολιτική συνειδητοποίηση και στροφή αριστερά δεν ήρθε, η υπόθεση εξελίχθηκε κυρίως σε παιχνίδι παραγόντων και πολιτικών. Με τους αγρότες να εισπράττουν και ως κοινωνική ομάδα τη δυσφορία των υπόλοιπων για την ταλαιπωρία τους.
Και αν κάποτε γίνονταν ελιγμοί με μικροπαροχές, τα περιθώρια πλέον ουσιαστικά εξανεμίστηκαν μετά την παράδοση διακυβέρνησης της χώρας στους κατ' ευφημισμόν “δανειστές”. Ως εκ τούτου το πραγματικό πρόβλημα (και) των αγροτών είναι η ανατροπή της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, η οποία δεν γίνεται με μορφές πάλης οι οποίες δοκιμάστηκαν πολλές φορές στο παρελθόν, αποδείχτηκαν ατελέσφορες και δεν κινητοποιούν στην πραγματικότητα τους ανθρώπους που μοχθούν στην ύπαιθρο.
Ο πολιτικός αγώνας για ανατροπή του νεοφιλελευθερισμού απαιτεί πειστική εναλλακτική πολιτική, μορφές πάλης που θα συσπειρώνουν τους αγρότες και θα καλλιεργούν το έδαφος για συμμαχίες με άλλα στρώματα. Κινητοποιήσεις που θα ξεκινούν από τη συσπείρωση του χωριού στη βάση μιας πολιτικής ανατροπής και θα οδηγούν σε μαζικές διαδηλώσεις στις μεγάλες πόλεις. Που θα υποστηρίζονται από εργαζόμενους και μικρομεσαίους με διάφορους τρόπους και κοινό πολιτικό σημείο συνάντησης.
Μια τέτοια λογική έχει προφανώς δυσκολίες κοινωνικές, πολιτικές και οργανωτικές. Αλλά είναι η μόνη που μπορεί να ανοίξει δρόμους ανατροπής, αν πραγματικά συζητούμε με όρους κινήματος και όχι “μηχανοκίνητου τσαμπουκά”.
Δεν “αναθεματίζω” αυτού του είδους τις κινητοποιήσεις. Κρίνω όμως πως είναι ατελέσφορες και τελικά δεν δείχνουν δύναμη αλλά αδυναμία οργάνωσης ενός μαζικού και ως εκ τούτου αποτελεσματικού αγροτικού κινήματος...