ΙΣΤΟΡΙΚΑ- ΣΟΛΥΓΕΙΑΣ



@@@@@@@@@

Σοφικό (επώνυμο: Σοφικίτης) | Σολυγείας | Soffico [Nani 1703]. Soffico [Alberghetti 1704]. Sophico: 300 φαμίλιες [Pouqueville 1827, 182].
Sophiko: 291 φαμίλιες / Γαλλική απογραφή 1830 [Χουλιαράκης Α1, 34].
Σοφικόν δήμου Σολυγείας: Έδρα του δήμου. Α. Νόρδας δήμαρχος, Ν. Μαρκέλος εισπράκτορας [Πίνακας 1837, 3]. 
Σοφικόν δήμου Σολυγείας: Έδρα του δήμου, 6 ώρες από την Κόρινθο, 1.770 κάτοικοι [Σταματάκης 1846, 76]. 
Σοφικόν δήμου Σολυγείας: Έδρα του δήμου. Προϊόντα δημητριακοί καρποί, όσπρια και λάδι. Ένα μεγάλο δάσος από λιόδεντρα και πεύκα. Ένα σχολείο δημοτικά Β’ τάξεως, υγειονομικό φυλάκιο, τελωνιακό φυλάκιο και συμβολαιογραφείο. Σπίτια 356, Κάτοικοι 1.993 [Ραγκαβής 1853 ΙΙ, 381]. Σοφικόν και Κόρφος δήμου Σολυγείας: απογραφή 1879 κάτοικοι 1.802 [Χουλιαράκης Α2, 60]. 
Σοφικόν δήμου Σολυγείας: Έδρα του δήμου. Σπίτια 250, κάτοικοι 1.802 Αλβανοί (μαζί με το επίνειο Κόρφος 40 σπίτια). Το χωριό βρίσκεται στους πρόποδες του χωριού Τσαλίκι, υψόμετρο 735. Τα μέρη του παρακείμενου κάμπου λέγονται Ζαρακάς, Παλιάμπελο και Λαρίσι [Μηλιαράκης 1886, 142]. 
Σοφικόν δήμου Σολυγείας: απογραφή 1889 κάτοικοι 1.549 [Χουλιαράκης Α2, 123]. Κάτοικοι Αλβανοί [Philippson 1890, 33].
Σοφικόν δήμου Σολυγείας: απογραφή 1896 κάτοικοι 1.700 [Χουλιαράκης Α2, 190]. 
Σοφικόν, δήμου Σολυγείας: 5 ώρ. από Κόρινθο, 1.700 κάτοικοι. Έδρα ειρηνοδικείου, αστυνομίας, τελωνείου, ταχυδρομείου, ελληνικού σχολείου. Βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού Τσάλκα, υψόμετρο 735 [Νουχάκης 1901, 498]. Σοφικόν δήμου Σολυγείας, κάτοικοι 1.681 [Απογραφή 1907, 386].

@@@@@@@@@@@@@@@@@@








Το "Kάστρο του Σοφικού"

Δημοσιεύθηκε: 29 Friday October @ GTB Daylight Time
Θεματική Ενότητα: Αρχαιολογία ΑρχαιολογίαΌρος Τσάικας / Τζάλικας - Επιφανειακή επιθεώρηση ενός ξηρολιθικού οχυρού τείχους
Mount Tsaikas / Tsalikas, the Stronghold of Sofiko, (East Corinthia)


O Δήμος Σολυγείας, στον οποίο έγινε η συγκεκριμένη επιθεώρηση, περιλαμβάνει τις πρώην κοινότητες Σοφικού, Κόρφου και Αγγελόκαστρου. Έδρα του Δήμου είναι το Σοφικό, 30 χλμ. ΝΑ της Κορίνθου. Η αρχαία Σολυγεία είναι η περιοχή στην οποία διαδραματίστηκε μία από τις σφοδρότερες μάχες του Πελοποννησιακού πολέμου το 425 π.Χ. Οι ιστορικοί ταυτίζουν τη Σολυγεία με τον αρχαίο Δήμο Πέτρας, γενέτειρα των "Κυψελιδών".

Ν. Βερνίκος - Σ. Δασκαλοπούλου - Κ. Καλογερόπουλος
N.Vernicos - S. Dascalopoulos - K. Kalogeropoulos

Πανεπιστήμιο Αιγαίου
University of the Aegean


Ο τόπος - oι φιλολογικές μαρτυρίες

Αεροφωτογραφία της κορυφής. Σε κόκκινο κύκλο η θέση του ξηρολιθικού τείχους


Χάρτης Ν. Κορινθίας


Προορισμός η κορυφή του όρους Τζάλικας, η ψηλότερη κορυφή της χερσονήσου της Σολυγείας, που πυργώνεται πάνω από την κοινότητα Σοφικού. Το σύνολο σχεδόν της κορυφής περιβάλλεται από ξηρολιθικό τείχος. Στον κεντρικό άξονα της ξηρολιθικής κατασκευής υπάρχουν ερείπια πύργου απόλυτα τετραγωνισμένου και δύο ναΐσκοι, ο ένας από τους οποίους έχει εμφανώς θεμελιωθεί σε λιθοδομή αρχαιότερης κατασκευής.

Σκαρίφημα ξηρολιθικού τείχους
Ξενίζει η ύπαρξη μιας ξηρολιθικής κατασκευής στην περιοχή; Μάλλον όχι, αν λάβουμε υπ' όψιν μας τη μαρτυρία του Παυσανία. Όπως αναφέρει ο Παυσανίας στην Κόρινθο της εποχής του δεν κατοικούσε πλέον κανείς απόγονος των αρχαίων κατοίκων της χώρας επειδή μετά την καταστροφή της από τον Μόμμιο, στα χρόνια του Ιουλίου Καίσαρα, έγινε επανοικισμός με εγκατάσταση εποίκων. Σημειώνεται, εξ άλλου, ότι οι Ρωμαίοι μετά τη νίκη τους γκρέμισαν τα τείχη των πόλεων.

1. Με την έκφραση "λογάδες λίθοι" δηλαδή μαζεμένες ακατέργαστες πέτρες, ο Παυσανίας αναφέρει ορισμένες κατασκευές που υπήρχαν την εποχή του στην Κορινθία και την Αργολίδα.
2. Σύμφωνα με το ετυμολογικό λεξικό του Chantraine (1968) την ορολογία αυτή συναντούμε και στο απόσπασμα του Παυσανία 7, 22, 5 και αποτελεί το δεύτερο συνθετικό του επαγγελματικού όρου "λιθολόγος", δηλαδή κτίστης που δουλεύει με ακατέργαστες - ξεροτρόχαλες - πέτρες, σε αντίθεση με τον λιθοτόμο και τον λιθουργό. Αναφέρεται επίσης και το επίρρημα "λογάδην".
3. Στα "Κορινθιακά" εντοπίσαμε ορισμένες αναφορές που σχετίζονται με πέτρινους περιβόλους ή κτίσματα. Παρατηρήσαμε επίσης πως ο Παυσανίας μιλάει για τρεις ή τέσσερις ναούς χωρίς οροφή και για αρκετά ιερά στις κορυφές. [11.2.20 (Σικυών) Του δε ιερού της Ήρας ... κίονες δε εστήκασιν εν αυτώ μόνοι, τοίχους δε ουκέτι ουδέ όροφον ούτε ενταύθα ευρήσεις ούτε εν τω της Προδρομίας Ήρας]. Άλλο ναό χωρίς άγαλμα και όροφον αναφέρει αριστερά της οδού από την Τιτάνη προς τη Σικυώνα
4. Στη Νεμέα (15.3.30) στο ναό του Νεμείου Διός που έχει γύρο του ένα άλσος από κυπαρίσσια, βρίσκεται ο τάφος του Οφέλτου, που περιβάλλεται από διάζωμα (θριγκό) λίθων, το οποίο όπως φαίνεται από τη διατύπωση σχημάτιζε περίβολο: ["Ενταύθα έστι μεν Οφέλτου τάφος περί δε αυτόν θριγκός λίθος και εντός του περιβόλου βωμοί"].

Φαίνεται λοιπόν πως η ευρύτερη περιοχή ήταν εξοικειωμένη με τις ξηρολιθικές κατασκευές περιβόλων ή τειχών, όπως άλλωστε και αρκετές περιοχές ένθεν και ένθεν της αρχαίας διαδρομής που οδηγούσε από την Αττική προς την Κόρινθο, ή περιοχές του Β. Αιγαίου από την προϊστορική ήδη εποχή, όπως αποκαλύπτουν οι ξηρολιθικές κατασκευές της Πράσινης και Κόκκινης φάσης της Πολιόχνης.

Πολιόχνη ξηρολιθικόν τείχος - Πράσινη και Κόκκινη Φάση


Η επιφανειακή έρευνα

Η επιφανειακή έρευνα διεξήχθη στο σύνολο της ξηρολιθικής κατασκευής και του οικισμού που εκτείνεται στην ανατολική κατωφέρεια του τείχους. Συλλέχθηκαν δείγματα κεραμεικής και φωτογραφήθηκε σχεδόν το σύνολο της ξηρολιθικής κατασκευής κατασκευής αρκετά λεπτομερειακά.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της συγκεκριμένης επιθεώρησης, η κατασκευή του ξηρολιθικού τείχους ακολουθεί ορθογώνια διάταξη μήκους 80 περίπου μέτρων και πλάτους 40, στην οποία προστίθεται ο καμπυλόγραμμος περίβολος ενός οικισμού. Το τείχος έχει ύψος περίπου 2 μέτρων και πλάτος 1,40. Δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για το αρχικό του ύψος, καθώς αρκετοί λίθοι βρίσκονται διάσπαρτοι εκατέρωθεν του τείχους. Το τείχος από τη δυτική πλευρά του είναι ολοσχερώς κατεστραμμένο, με ίχνη της λιθοδομής διάσπαρτα στο έδαφος.

Είσοδος από δυτικά. Διακρίνεται ο φρυκτωρικός ή εποπτικός πύργος και ο πρώτος ναός


Άποψή της εισόδου από Ανατολικά. Διακρίνεται η δεξαμενή


Το δεύτερο κτήριο στον κεντρικό άξονα της ξηρολιθικής κατασκευής είναι ο χριστιανικός ναός Α΄ και στη βόρεια πλευρά του υπάρχει υπόγεια δεξαμενή συλλογής όμβριων υδάτων άγνωστης χωρητικότητας.

Άποψη νότιου τείχους


Άποψη βόρειου τείχους
Στην ανατολική πλευρά είτε υπήρχε διαμορφωμένη είσοδος, είτε καταστράφηκε συγκεκριμένο τμήμα του τείχους για να χρησιμεύσει ως είσοδος από και προς τον οικισμό.

Ανατολική είσοδος μέσω του γκρεμισμένου τμήματος του τείχους


Τμήμα της γκρεμισμένης εισόδου του ανατολικού τείχους


Πέραν του ανατολικού τμήματος του τείχους υπάρχει ένας δεύτερος χριστιανικός ναός, αρχαιότερος του πρώτου. Στη βόρεια και τη νότια πλευρά του δεύτερου ναού καθίσταται εμφανής αρχαιότερη λιθοδομή, πάνω στην οποία έχει οικοδομηθεί ο ναός.

Τμήμα της αρχαιότερης λιθοδομής


Ο πύργος

Στο κέντρο περίπου της αρχικής ορθογώνιας τειχοδομής το πρώτο κτήριο που συναντά κανείς είναι τα ερείπια ενός τετράγωνου πύργου διαστάσεων 6,10 Χ 6,10 m στην εξωτερική του επιφάνεια. Πιθανώς ήταν φρυκτωρικός ή εποπτικός (βιγλατορικός) ως προς τη διαχείρισή του, εξαιτίας της άριστης εποπτικής θέσης της περιοχής, η οποία ελέγχει όλη τη βόρεια και κεντρική περιοχή του Σαρωνικού, τμήμα του Κορινθιακού κόλπου ως το Ηραίον Περαχώρας και την αρχαία χερσαία διαδρομή από την Αττική ώς την Κόρινθο.

Ανατολική άποψη του πύργου


Εποπτεία από την κορυφή Τζάλικας


Ο οικισμός

Ο οικισμός εκτείνεται στην ανατολική κατωφέρεια πέραν της κεντρικής ξηρολιθικής τοιχοποιΐας και περιβάλλεται από τη συνέχεια του ξηρολοθικού τείχους μικρότερου μεν ύψους αλλά του αυτού πάχους.

Η συνέχεια του τείχους


Το τείχος που περιβάλλει τον οικισμό


Αρχικά, δίνει την εντύπωση άτακτης δόμησης που απλά ακολουθεί την κλίση του εδάφους. Μια προσεκτικότερη ματιά, ωστόσο, αποκαλύπτει ότι όλοι οι χώροι -είτε προορίζονταν για αποθηκευτική χρήση ή ως χώροι ενδιαίτησης- παρατάσσονται στις δύο πλευρές διόδων, που διασχίζουν εν είδει στενών δρομίσκων τον οικισμό από το υψηλότερο έως το κατώτερο σημείο του, διαμορφώνοντας διαφορετικά επίπεδα. Η χωροταξία γενικώς είναι ιδιαίτερα σφικτή και εξαντλεί στο μέγιστο δυνατό το πολεοδομικό κενό της συνολικής έκτασης.

Άποψη χώρου του "οικισμού"


Εξετάζοντας λεπτομερειακά την τοιχοποιΐα, ανακαλύψαμε πως σε ορισμένο ύψος φέρει κεραμεική ενίσχυση, η οποία είτε χρησιμοποιήθηκε για στεγανοποίηση της λιθοδομής -ρωμαϊκή τεχνική- ή ως στρώμα ανάρτησης της υπερκείμενης λιθοδομής.

Λεπτομέρεια τοιχοποιΐας


Στο χώρο του οικισμού ανακαλύφθηκε εξάλλου λαξευμένος λίθος που προοριζόταν γιια συγκεκριμένη χρήση. Φέρει σημεία χάραξης και λείανσης και πιθανώς η κυκλική διατομή του υπονοεί στηρικτική χρήση στρογγύλης ράβδου.

Λαξευμένος λίθος


Η κεραμεική

Η επιφανειακή έρευνα απέδωσε τρεις διακριτές ομάδες κεραμεικής. Στην πρώτη ιδιαίτερη σημασία φαίνεται να έχει ένα όστρακο πιθανώς από λεκανίδα εγχάρακτη στην περιφέρεια του χείλους της, χωρίς όμως άλλα στοιχεία διακόσμησης. Η πρώτη ύλη κατασκευής του συγκεκριμένου οστράκου δεν είναι απαλλαγμένη χονδροειδών προσμείξεων που αποκαλύπτονται με τη χρήση μεγεθυντικού μέσου. Σαφώς επρόκειτο για χρηστικό σκεύος, στο οποίο δε δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην ποιότητα του υλικού κατασκευής του και από άποψης πυροτεχνολογίας φαίνεται πως η όπτηση έγινε σε ανοικτό κλίβανο με υψηλή παρουσία οξυγόνου. Η χονδροειδής κατασκευή και μορφή του παραπέμπει στα όστρακα χρηστικών αγγείων που εντοπίστηκαν στην Παραπόλα και τη Φαλκονέρα από τον Άδωνι Κύρου.

Ομάδα 1


Ιδιαίτερα προσεγμένο στην επεξεργασία του είναι το υλικό κατασκευής των υπόλοιπων ομάδων, τα σημαντικότερα όστρακα των οποίων φαίνονται στις παρακάτω φωτογραφίες

Ομάδα 2


Για τα αντιπροσωπευτικά δείγματα της συγκεκριμένης ομάδας που δε φέρουν κανένα ίχνος διακόσμησης έχει χρησιμοποιηθεί η τεχνική της όπτησης σε περιβάλλον φτωχό σε οξυγόνο, για να παραχθεί εσκεμμένα το μαύρο χρώμα της μελανόμορφης κεραμεικής. Η διατομή του οστράκου αποκαλύπτει το γνωστό πορτοκαλόχρωμο χρώμα του κεραμεικού, έτσι όπως διαμορφώνεται από την επαφή του με το οξυγόνο της ατμόσφαιρας μετά την όπτησή του.

Ομάδα 3


Πιο ενδιαφέροντα, ωστόσο, είναι τα αντιπροσωπευτικά δείγματα της τρίτης ομάδας τα οποία φέρουν ίχνη βαφής και το υλικό κατασκευής τους είναι ιδιαίτερα ραφιναρισμένο. Δύο λαβές, η μία εκ των οποίων φέρει ίχνη ερυθρής βαφής και ένα όστρακο από αγγείο με λεπτά τοιχώματα και υψηλή τεχνική κατασκευής.

Σύνολο αντιπροσωπευτικών δειγμάτων


Φυσικά, δε δικαιολογείται η ύπαρξη τέτοιων οστράκων in situ, εκτός αν η συγκεκριμένη περιοχή λειτούργησε:

α. ως αναθηματικός χώρος -κάτι που προϋποθέτει την ύπαρξη ιερού- κάτι διόλου απίθανο, αν σκεφθούμε την χριστιανική πρακτική της οικοδόμησης ναών πάνω σε αρχαιότερα ιερά κτίσματα.
β. ως χώρος εγκατάστασης ομάδας ανθρώπων κατά τους προκλασικούς και κλασικούς χρόνους

Συμπεράσματα - Προτάσεις

Μια αρχαιολογική ομάδα του St. Cloud State University για μια περίοδο 4ων ετών 1997-2000 ασχολήθηκε με την αρχαιολογική και γεωμορφολογική επιθεώρηση της ανατολικής Κορινθίας. Η συγκεκριμένη περιοχή της κορυφής του Τζάλικα κατά την άποψή μας αγνοήθηκε επιμελημένα, όπως φαίνεται στην αναφορά της ομάδας που διεξήγαγε την Αρχαιολογική Επιθεώρηση της Ανατολικής Κορινθίας. Παρόλο που απ' ό,τι τουλάχιστον περιγράφει η συγκεκριμένη αναφορά η ομάδα διέσχισε όλο το ορεινό σύμπλεγμα των Ονείων ορέων ως τις ανατολικές παρυφές του με κατάληξη το ελληνιστικό φρούριο, στη διαδρομή Σοφικό-Κόρφος 42,44 km, όπως αναφέρει, το μόνο που συνάντησε ήταν ένας οθωμανικός ή βενετσιάνικος τοίχος -το πού δεν το αναφέρει- και χαμηλό δείκτη κεραμεικής, δηλαδή μέτρια ή λιγοστά από την άποψη του πλήθους κεραμεικά ευρήματα. Η επιτόπια έρευνα στο ξηρολιθικό τείχος της Τζάλικας υποδεικνύει εντελώς διαφορετικά αποτελέσματα σε σχέση με τα αναφερόμενα ευρήματα της συγκεκριμένης ομάδας. Τα κεραμεικά ευρήματα είναι αρκετά και εμφανώς ανήκουν σε διαφορετικές χρονολογικές περιόδους.

Η σύγκριση της συγκεκριμένης ξηρολιθικής κατασκευής με το ξηρολιθικό τείχος της Πολιόχνης υποδεικνύει κατά την άποψή μας κατασκευή αρχαιότερη των προτεινόμενων μεσαιωνικών χρόνων. Τέτοιου είδους ξηρολιθικές κατασκευές στην κορυφή λόφων ή ορέων, άλλωστε, απαντώνται και σε άλλες περιοχές της κεντρικής Ευρώπης στην περιόδο 1500-750 π.Χ. Ο πολιτισμός Urnfield, για παράδειγμα, χρησιμοποιεί βαριές ξηρολιθικές οχυρώσεις σε μια μεγάλη διασπορά στην ευρωπαϊκή ήπειρο, από τη βόρεια Βαυαρία έως την ανατολική Γαλλία.

Η παρουσία επεξεργασμένων λίθων και η χρήση κεραμεικής για των στεγανοποίηση των λιθικών κατασκευών στον "οικισμό" υποδεικνύουν και ανθρώπινη εκτός της αυστηρά αποθηκευτικής χρήσης. Απομένει η ανασκαφική δραστηριότητα, η οποία θα δώσει περισσότερα στοιχεία επί του θέματος και κυρίως θα βοηθήσει στη χρονολογική ταξινόμηση-διαστρωμάτωση της κατασκευής και χρήσης των χώρων και κατασκευών που φαινομενικά ακολουθούν παρατακτική διάταξη σε κεντρικές στενές ατραπούς-διόδους, σε διαφορετικά επίπεδα της κατωφέρειας.

Η λεπτόκορμη, ραφιναρισμένη κεραμεική, καθώς και τα στοιχεία πυροτεχνολογίας που προκύπτουν από τα λιγοστά δείγματα, υποδηλώνουν ίχνη ανθρώπινης παρουσίας προγενέστερα των κλασικών χρόνων και συγκέντρωση κεραμεικών με διαφορετικά είδη πηλού, που δεν απαντήθηκαν τουλάχιστον στα επιφανειακά δείγματα των γύρω περιοχών.

Κατά την άποψή μας απαιτείται επισταμένη κατ' αρχήν επιφανειακή έρευνα, τοπογραφική σχεδίαση του τείχους και του οικισμού, δοκιμαστική τομή στην προϋπάρχουσα λιθοδομή θεμελίωσης του ναού, που έχει σαφώς χτιστεί σε αρχαιότερα θεμέλια, δοκιμαστική τομή στον φρυκτωρικό-εποπτικό πύργο και δοκιμαστικές τομές στο σπήλαιο και τη βραχοσκεπή. Τα αποτελέσματα μιας τέτοιας ανασκαφικής δραστηριότητας -ακόμη και δειγματοληπτικής με τη χρήση δειγματοληπτικού γεωτρύπανου- είναι πολύ πιθανό να εκπλήξουν.

Άποψη της διάταξης της βραχοσκεπής και της εισόδου του σπηλαίου


Σε κάθε περίπτωση έχουμε στο Σοφικό ένα μοναδικό ξηρολιθικό οχυρό συγκρότημα που θα έπρεπε να συντηρηθεί και να αναδειχθεί η μοναδικότητά του, όπως ακριβώς έχει γίνει σε ανάλογα οικιστικά σύνολα στη Νότιο Γαλλία, στην Ισπανία, στην Ιταλία και στη Σκωτία.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ   http://www.archive.gr/



Σοφικό Κορινθίας


Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια


Συντεταγμένες: 37°472593N 23°42113E" / "37.79972, 23.06972
Το Σοφικό Κορινθίας βρίσκεται στα νοτιοανατολικά του Νομού Κορινθίας και είναι η έδρα του σημερινού Δήμου Σολυγείας. Μαρτυρίες ζωής στην περιοχή υπάρχουν ήδη από την κλασσική εποχή, οπότε, σύμφωνα με πληροφορίες, χτίστηκε ο οικισμός Πηγή πλάι σ' έναν αρχαίο λατρευτικό ναό της θεάς Αφροδίτης, υλικά από τον οποίο χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή της μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην κορυφή του λόφου[1].

 Σολύγεια

Μια άλλη κωμόπολη της περιοχής ήταν η Αρχαία Σολύγεια, η χρονολογία κατασκευής της οποίας είναι άγνωστη. Την ύπαρξη της Σολύγειας επιβεβαιώνει και ο ιστορικός της αρχαιότητος Θουκυδίδης[2]. Η Σολύγεια ήταν χτισμένη πάνω στο Σολύγειο λόφο, η στρατηγική σημασία του οποίου ήταν μεγάλη κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, καθώς διεξήχθη εκεί μάχη.
    Ήταν τότε που ο Νικίας, για να ανακτήσει το κύρος του στο Δήμο Αθηναίων, επιχείρησε μεγάλη επίθεση εναντίον των κορινθιακών ακτών, με τριήρεις και ιππαγωγά πλοία [...] (Τον Σολύγειο λόφο) προσπάθησαν να καταλάβουν οι Αθηναίοι, το καλοκαίρι του 424 π.Χ. με το Στρατηγό Νικία, προκειμένου να τον χρησιμοποιήσουν ως ορμητήριο κατά των Κορινθίων στον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Αν και νίκησαν τότε οι Αθηναίοι, δεν κατόρθωσαν να καταλάβουν τον Σολύγειο λόφο    
Θουκυδίδης, Ιστορία, Δ' 42-44[2]
Το 145 π.Χ., οι Ρωμαίοι καταστρέφουν εκ θεμελίων την Κόρινθο και πολλοί κάτοικοί της καταφεύγουν στη Σολύγεια για να σωθούν. Από τότε δεν αναφέρεται ξανά στην ιστορία η Σολύγεια. Αντίθετα, η προαναφερθείσα "Πηγή" εξακολουθεί να υφίσταται ως το 1000 μ.Χ. περίπου.

 Βυζαντινή και νεότερη ιστορία

Το 1385, κάνουν την εμφάνισή τους στην περιοχή του Σοφικού (το Σοφικό δεν υπήρχε ακόμα τότε) οι Αρβανίτες, οι οποίοι ήσαν κάτοικοι της Νοτίου Ηπείρου και εκδιώχθηκαν από τα μέρη τους από τους Οθωμανούς Τούρκους. Οι Αρβανίτες δημιούργησαν, τότε, δυο μικρά χωριά στην περιοχή, σε αρκετή απόσταση το ένα από το άλλο, την "Αμυγδαλιά" και το "Βελανίδι"[3]. Αυτοί οι κάτοικοι των δυο χωριών το χειμώνα, λόγω του ψύχους, έπαιρναν τα ζώα και τα κοπάδια τους και τα μετέφεραν στους πρόποδες του παρακείμενου λόφου Γκούρι-Γκλιάτι, που ήταν υπήνεμο και δεν κινδύνευαν από το ψύχος και οι ίδιοι και τα κοπάδια τους. Σιγά-σιγά, οι Αρβανίτες έμειναν μόνιμα στο μέρος εκείνο, κτίζοντας τα πρώτα τους σπίτια και δημιούργησαν το "Σοφικόν". Η ονομασία "Σοφικόν", ελληνική λέξη, δεν αναφέρεται σε κανένα κείμενο ώστε να είναι γνωστή η προέλευσή της.
Κατά την περίοδο της Επανάστασης του 1821, το Σοφικό πρωταγωνίστησε στα επαναστατικά γεγονότα της Κορινθίας. Ο εκ Σοφικού καταγόμενος Αντιστράτηγος Χατζηγιάννης-Μερτζέλλος προετοίμασε επαναστατικά το Σοφικό, με αποτέλεσμα να το μετατρέψει σε επαναστατικό κέντρο της Κορινθίας, αφού σ' αυτό ορκίστηκαν όλοι οι οπλαρχηγοί που έλαβαν μέρος στην πολιορκία Ακροκορίνθου (1 Απριλίου 1821).
Στις 30 Μαρτίου 1821, καταφθάνει στο Σοφικό ο επίσκοπος Δαμαλών Ιωνάς (το Σοφικό υπαγόταν τότε στην επισκοπή Δαμαλών), ο οποίος μεταβαίνει μαζί με το Χατζηγιάννη Μερτζέλλο στις Κεγχριές και αφού συνάντησαν εκεί και άλλους επαναστάτες κήρυξαν την Επανάσταση στην Κορινθία. Το Δεκέμβριο του 1821, οι επαναστάτες προτείνουν να γίνει στο Σοφικό η πρώτη Εθνική Συνέλευση για την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας. Οι κάτοικοι, όμως, φοβούμενοι επικείμενη αντίδραση των Τούρκων, αρνήθηκαν. Επίσης, κάτοικοι του Σοφικού με επικεφαλής το Χατζηγιάννη Μερτζέλλο συμμετείχαν στη μάχη εναντίον του Δράμαλη.
Η πιο σημαντική στιγμή για το Σοφικό, κατά την Επανάσταση, ήταν η ανάδειξή του σε πρωτεύουσα της απελευθερωμένης Ελλάδος. Με απόφαση του Εκτελεστικού Σώματος (Κυβέρνησης), στις 14 Ιουλίου 1826, το Σοφικό γίνεται η έδρα του Εκτελεστικού Σώματος και την ίδια ημέρα ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης καταφθάνουν στο Σοφικό. Η Κυβέρνηση άλλαξε την έδρα της στις 16 Αυγούστου 1823.
Το καλοκαίρι του 1826, στο πλαίσιο του Εμφυλίου Πολέμου, οι Σοφικίτες φυλάκισαν στο Σοφικό το Σωτήρη Νοταρά, πατέρα των δυο οπλαρχηγών της Κορινθίας, Παναγιώτη και Ιωάννη Νοταρά. Η πράξη των Σοφικιτών εκδηλώθηκε ως αντίδραση στην απόφαση της Κυβέρνησης να αφαιρέσει από τον Σοφικίτη Χατζηγιάννη Μερτζέλλο της αρχηγίας των όπλων της Κορινθίας. Ο Ιωάννης Νοταράς, ο οποίος ήταν εναντίον του Κολοκοτρώνη στον Εμφύλιο, θεώρησε μεγάλη προσβολή την πράξη των Σοφικιτών, αφού δεν είχαν τολμήσει ούτε οι Τούρκοι να τους πειράξουν. Γι' αυτό βάδισε εναντίον του Σοφικού με 2.000 στρατιώτες και πολιόρκησε το χωριό, στο οποίο είχε ταμπουρωθεί ο αδελφός του Παναγιώτης, για οκτώ ημέρες. Αφού νίκησε, εισήλθε στο Σοφικό και το έκαψε ολόκληρο και αιχμαλώτισε αρκετούς Σοφικίτες. Έφτασε σε σημείο να κάψει ακόμα και τα πεύκα, απ' τα οποία οι κάτοικοι έβγαζαν και εκμεταλλεύονταν τη ρητίνη. Στις 28 Νοεμβρίου 1826, οι Δημογέροντες του Σοφικού ζητούν με έγγραφό τους βοήθεια απ' τους προκρίτους της Ύδρας, τονίζοντας την άθλια κατάσταση στην οποία ευρίσκονταν. Η Απελευθέρωση βρίσκει το Σοφικό με 1.529 κατοίκους.
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδος το 1830, το Σοφικό γνωρίζει μια ακόμα μεγάλη διάκριση, καθώς γίνεται έδρα Δήμου της Κορινθίας: πρόκειται για το Δήμο Σολυγείας, ο οποίος συστάθηκε με το βασιλικό διάταγμα της 28ης Απριλίου/10ης Μαΐου 1834, με έδρα το κεφαλοχώρι Σοφικό. Κατατάχθηκε στη Γ΄ τάξη, με πληθυσμό 1.529 κατοίκους. Στην αρχική του σύσταση περιελάμβανε το Σοφικόν, την Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Σοφικού και τη Μονή Αγίων Πάντων Κόρφου.
Αργότερα, με το βασιλικό διάταγμα της 27ης Νοεμβρίου 1840, προσαρτήθηκαν στο Δήμο και οι εξής περιοχές: Υρνήθιον (Αγγελόκαστρον), Κόρφος, Ρυτό, Αμόνι, Κατακάλι, Γαλατάκι, Αλμυρή, Μονή του Στείρι και Άγιος Ιωάννης, ο οποίος ήταν και η μοναδική κοινότητα που λειτούργησε στο Δήμο. Δήμαρχοι του Δήμου Σολυγείας εξελέγησαν/διορίστηκαν:
  1. Α. Νόρδας (1834-1842),
  2. Γ. Μ. Πριφτόπουλος (1842-1862)
  3. Αναγνώστης Βετούλης (1862),
  4. "Απλός Πολίτης Επαναστάτης" (1862-1866)
  5. Παναγιώτης Νόρδας (1866)
  6. Ιωάννης Α. Αναγνωστόπουλος (1866-1883)
  7. Γκίκας Παν. Μερτίκας (1883-1891)
  8. Αθανάσιος Μάρκελλος (1891-1895)
  9. Ιωάννης Μάρκελλος (1895-1899)
  10. Δημήτριος Παν. Μερτίκας (1899-1914).
Ο Δήμος διαλύθηκε με το νομοθετικό διάταγμα ΔΝΖ΄/1912. Διατηρήθηκε σε ισχύ ως το 1914, λόγω των Βαλκανικών Πολέμων, οι οποίοι καθυστέρησαν τη διάλυση των Δήμων.

 Β' Παγκόσμιος Πόλεμος

Η περίοδος 1940-1945 υπήρξε μια δύσκολη φάση στην ιστορία του Σοφικού. Αμέσως μετά την κήρυξη του Πολέμου, πολλοί Σοφικίτες μετέβησαν στο Αλβανικό μέτωπο. Με την συνθηκολόγηση του Στρατού τον Απρίλιο του [1941]], όσοι επέζησαν, επέστρεψαν στο Σοφικό.
Τον Ιούνιο του 1941, οι Ιταλοί καταφθάνουν στο Σοφικό, όπου και δημιουργούν στρατιωτική διοίκηση, λόγω της σπουδαιότητας και της γεωγραφικής θέσης του χωριού. Οι Ιταλοί δεν πραγματοποίησαν εκτελέσεις στο χωριό, αλλά μόνο ξυλοδαρμούς ορισμένων κατοίκων.
Η πιο σημαντική μορφή του Αγώνα στο Σοφικό ήταν ο εκ Σοφικού καταγόμενος Πλωτάρχης Μίλτων Ιατρίδης, Κυβερνήτης του υποβρυχίου "Παπανικολής". Ο Μίλτων Ιατρίδης ερχόταν κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων της Κατοχής στο Σοφικό και παρελάμβανε Άγγλους και Νεοζηλανδούς σαμποτέρ, που είχαν έλθει για δολιοφθορές στο Σοφικό, και τους μετέφερε στην Κρήτη και τη Μέση Ανατολή για να συνεχίσουν τον αγώνα. Πολύτιμος βοηθός του Πλωτάρχη ήταν ο Ιερέας του Σοφικού π. Γεώργιος Καρβούνης, ο οποίος παρελάμβανε τους σαμποτέρ απ' τα διάφορα μέρη του χωριού και τους μετέφερε στο καταφύγιο του "Παπανικολής" στη Σελόντα.
Οι αντάρτες έφθασαν στο Σοφικό στα μέσα περίπου του 1943 και συνόδευσαν την άφιξή τους με δολοφονίες πολλών κατοίκων της περιοχής. Τον Οκτώβριο του 1943, μετά την ιταλική συνθηκολόγηση, φθάνει στο Σοφικό ο Τρίτος Λόχος του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και δημιουργείται ισχυρή αντάρτικη οργάνωση.
Το Μάρτιο του 1944, η Γερμανική Στρατιωτική Διοίκηση της Κορίνθου ξεκινά μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις κατά των ανταρτών στους Νομούς Αργολίδος και Κορινθίας. Το Μάιο του 1944, οι Γερμανοί και τα Τάγματα Ασφαλείας αρχίζουν επιχείρηση στη Σολυγεία, με συλλήψεις στο Γαλατάκι και το Ρυτό. Στις 23 Μαΐου 1944, οι Γερμανοί και οι Ταγματασφαλίτες εισέρχονται στο Σοφικό, παρά τις προσπάθειες που κατέβαλαν οι αντάρτες για να τους απωθήσουν. Την ημέρα εκείνη, ο προαναφερθείς Ιερέας Γεώργιος Καρβούνης με διπλωματικό τρόπο πείθει το Γερμανό Στρατιωτικό Διοικητή να μην προβεί στην πυρπόληση του Σοφικού. Στη συνέχεια, οι Γερμανοί κατευθύνθηκαν προς την Επίδαυρο.
Άξια αναφοράς είναι και η πράξη της Κυβερνήσεως της Νέας Ζηλανδίας, η οποία απέστειλε ευχαριστήρια έγγραφα στις Κοινότητες Σοφικού και Αγγελοκάστρου, λόγω της συμβολής των κατοίκων στη μάχη εναντίον του Άξονα.
Με το Νόμο 2537/1997 γίνεται επανένωση των Κοινοτήτων σε Δήμους. Το Σοφικό γίνεται για δεύτερη φορά η έδρα του ανασυσταθέντος Δήμου Σολυγείας, ο οποίος περιλαμβάνει πλέον μόνο τα χωριά Σοφικό, Αγγελόκαστρο, Κόρφο και Αμόνι. Πρώτος Δήμαρχος του νέου Δήμου Σολυγείας (ενδέκατος κατά σειρά Δήμαρχος Σολυγείας) εξελέγη ο Ιωάννης Γκεζερλής (1998, 2002) και τον διαδέχθηκε το 2006 ο Αθανάσιος Δημ. Τούσουλης.

Τα χριστιανικά μνημεία του Σοφικού

Το Σοφικό είναι ένα απ' τα λιγοστά χωριά της Κορινθίας, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδος, που έχει να επιδείξει αξιόλογη εκκλησιαστική ιστορία, η οποία έχει την αφετηρία της στα πρώτα χριστιανικά χρόνια. Τα μνημεία του Σοφικού έχουν γίνει κατά καιρούς αντικείμενο μελέτης αξιόλογων Πανεπιστημιακών Καθηγητών, όπως του Αναστασίου Ορλάνδου [4], αλλά και ιστορικών μελετητών-συγγραφέων, όπως του Τάσου Γριτσόπουλου [5].
Σήμερα, στην περιοχή του Σοφικού βρίσκονται 30 χριστιανικά μνημεία διάφορων περιόδων, με σημαντικότερα:
  • τη Μονή Κοιμήσεως της θεοτόκου του Στείρι του 11ου αιώνα
  • τη Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου του 12ου αιώνα
  • το Ναό των Ταξιαρχών στο Λαρίσι του 12ου αιώνα
  • το Ναό της Αγίας Τριάδος στο Λαρίσι του 13ου αιώνα
  • το Ναό των Ταξιαρχών στο Σοφικό του 15ου αιώνα
  • το Ναό της Αγίας Παρασκευής του 1617
  • το Ναό του Αγίου Αντωνίου και της Υπαπαντής του 17ου αιώνα και πολλά άλλα αξιόλογα μνημεία.
Ολοκληρωμένη καταγραφή των μνημείων του Σοφικού πραγματοποιήθηκε την περίοδο 2004-2006 από το φοιτητή της Νομικής Σχολής Νικόλαο Κώνστα, ο οποίος εξέδωσε σε βιβλίο τα συμπεράσματα της έρευνάς του, με πρόλογο του Καθηγητή Αντωνίου Σίμου[6].


Μυκηναϊκός Οικισμός Κόρφου-Καλαμιανού Κορινθίας


Στην περιοχή Κόρφου-Καλαμιανού Κορινθίας έχει εντοπιστεί από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών εκτεταμένος παράκτιος μυκηναϊκός οικισμός, τμήμα του οποίου έχει καταβυθιστεί.

Στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος το 2009 πραγματοποιήθηκε αρχαιολογική-γεωφυσική έρευνα συνεργασίας της Ε.Ε.Α. με το Καναδικό Ινστιτούτο στην Αθήνα στο θαλάσσιο χώρο. Η έρευνα αποσκοπούσε στο να συμβάλλει στη διασαφήνιση της μορφής της αρχαίας ακτογραμμής, της έκτασης του οικισμού, της ύπαρξης πιθανώς καταβυθισμένου μυκηναϊκού λιμένα, εν τέλει της σημασίας και της λειτουργίας του παράκτιου μυκηναϊκού οικισμού του Κόρφου-Καλαμιανού.
Κατά τη διάρκεια της έρευνας εντοπίστηκαν εκτεταμένες σειρές αμμολίθου (beach-rock) σε μικρά βάθη, με ενσωματωμένα όστρακα κεραμεικής, που χρονολογούνται στην 3η και 2η χιλιετία π.Χ. Πρόκειται για τα όρια της ακτογραμμής της 3ης και 2ης χιλιετίας π.Χ. αντίστοιχα. Περαιτέρω πετρογραφικές αναλύσεις θα βοηθήσουν την επιβεβαίωση ή μη των εμπειρικών παρατηρήσεων, ενώ η ανάλυση της γεωφυσικής διασκόπησης του βυθού πιθανώς θα διαφωτίσει τις αιτίες του καταποντισμού της ακτογραμμής.

[Η έρευνα διεξήχθη υπό τη διεύθυνση της αρχαιολόγου Α.Γ. Σίμωσι, Προϊσταμένης της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, με συνδιευθυντές από καναδικής πλευράς τους γεωλόγους J. Boyce και E.G. Reinhardt, αναπληρωτές καθηγητές στη Σχολή Γεωγραφίας και Γεωλογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου McMaster (Τορόντο, Καναδάς) και με την επί τόπου εποπτεία της καταδυόμενης αρχαιολόγου Δ. Κουτσούμπα.]