Kαλλίρης Παναγιώτης Διευθυντής Δασών Ν. Κορίνθιας
Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο «Περιοδικό του Ιδρύματος Κορινθιακών Μελετών» Οκτώβριος 2006
Πηγαίνοντας κάποιος να παρακολουθήσει μια παράσταση στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου και επιστρέφοντας θα πάρει μαζί του δύο αναμνήσεις. Την μελωδία του αρχαίου τραγικού λόγου και την μελωδία της φύσης. Την μελωδία μιας διαδρομής τριάντα περίπου χιλιομέτρων στο πευκοδάσος της Σολυγείας. Λίγα χιλιόμετρα μετά τον Ισθμό ένας οργασμός της φύσης με όλες τις αποχρώσεις του πράσινου, του καφέ και του γκρίζου των θάμνων, των πευκοδέντρων και των βράχων και του μπλε, του θαλασσί της θάλασσας και του ουρανού.
Αυτό το δάσος θα τον απαλλάξει μέσα σε λίγα λεπτά από το άγχος, από την πλήξη, την κούραση της πόλης, της καθημερινότητας. Καθώς περνάει από τα Λουτρά της Ωραίας Ελένης και την Αλμυρή ο δρόμος ξεδιπλώνεται ανηφορικά μέσα σε ένα πανέμορφο δάσος και τα μάτια του επισκέπτη δεν ξέρουν τι να πρωτοθαυμάσουν.Τα ψηλά πεύκα, τους πυκνούς θάμνους, τα πουρνάρια, τα σχοίνα, τις κουμαριές. Όλα αυτά μαζί γατζωμένα στα βράχια κρατιώνται από αυτά και τα κρατούν σε ένα αιώνιο ταξίδι που έρχεται από το παρελθόν.
Είναι το ταξίδι της φύσης και των ανθρώπων που αγάπησαν αυτή την φύση και γατζώθηκαν, όπως τα πεύκα σ'αυτή τη γη, τα καλλιέργησαν όπως ο αγρότης τα κτήματα του, τα προστάτεψαν από τη φωτιά. Έζησαν γενιές και γενιές, κρύφτηκαν σε δύσκολους καιρούς, γιόρτασαν σε όμορφους καιρούς. Αυτοί οι άνθρωποι του Σοφικού, του Ρητού, του Γαλατακίου, του Κατακαλίου, της Αλμυρής και του Κόρφου είναι οι άνθρωποι που έφεραν από το μακρινό παρελθόν στο σήμερα αυτό το όμορφο δάσος.
Σε μικρή απόσταση από το Γαλατάκι ο αείμνηστος Έφορος Αρχαιοτήτων Βερδελής έφερε στο φως πέντε θαλαμοειδής μυκηναϊκούς τάφους (1400 π.Χ.) Στον έναν από αυτούς, που είχε χρησιμοποιηθεί σαν αποθέτης (50ζ π.Χ. αιώνας), βρέθηκαν πενήντα ειδώλια γυναικείων θεοτήτων και πάνω από χίλια αγγεία του 7ου και 6ου αιώνα π.Χ. Μετά την αποκάλυψη του αποθέτου οι ανασκαφές έφεραν στο φως έξι πρωτοχριστιανικούς τάφους με σκελετούς και έναν αρχαίο ναό. Επρόκειτο πιθανόν για ναό αφιερωμένο στην Ήρα.
Κοντά στο Γαλατάκι πιστεύεται ότι υπήρχε η αρχαία κώμη «Σολυγεία» κτισμένη πάνω στον «Σολύγειο Λόφο». Από αυτόν, όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης (Θουκ. Δ'42), έγινε η ιστορική κάθοδος των Δωριέων, οι οποίοι, ύστερα από μάχη με τους Αιολείς Κορινθίους κατέλαβαν την Κόρινθο. Ο ίδιος ο λόφος έγινε θέατρο πεισματικής μάχης μεταξύ Αθηναίων και Κορινθίων κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο το 425 π.Χ.
Στην περιοχή σώζονται μέχρι και σήμερα βυζαντινοί ναοί του 11ου αιώνα με τοιχογραφίες του 13ου, όπως ο ναός των Ταξιαρχών, του Αγίου Γεωργίου, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, της Αγίας Τριάδος, του Αγίου Ιωάννου, της Παλαιάς Μονή της Παναγίας της Οδηγήτριας. Η παλαιά εκκλησία της Παναγίας του Στείρι κοντά στο ομώνυμο ακρωτήρι υπήρξε ιεροδιδασκαλείο όπου φοίτησε κατά την παράδοση ο Όσιος Λουκάς. Έχει τοιχογραφίες του Ναυπλιέως ζωγράφου Θεοδοσίου Κακαβά. Ήταν το κρυφό σχολειό της Σολυγείας κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας.
Όλα αυτά τα μνημεία και οι ζωντανές μνήμες που έφθασαν στις μέρες μας αποδεικνύουν πως τα κακοτράχαλα βουνά και οι μικρές λάκκες φιλοξένησαν από τους πανάρχαιους χρόνους ανθρώπους που, κατατρεγμένοι από τους πολέμους, κατέφυγαν και βρήκαν σ'αυτό τον δύσκολο τόπο τη γη της επαγγελίας.
Το δάσος της Σολυγείας είναι από τα λίγα δάση που γλύτωσαν από την φωτιά στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Βέβαια μεγάλο μέρος του δάσους αποτεφρώθηκε το καλοκαίρι του 1826, δυστυχώς από Έλληνες, κατά τα γνωστά γεγονότα εκείνης της χρονιάς. Με αφορμή εκείνα τα γεγονότα, όπως μαθαίνουμε από τον ιστορικό Κόκκινο, το χωριό Σοφικό είχε αμπέλια, γιδοπρόβατα, αγελαδομούλαρα και άλλα ζώα, επίσης ότι τα σπίτια ήταν γεμάτα από κάθε «κατάσταση (παντός είδους εφόδια) και γεννήματα των κατοίκων και πάροικων, ακόμα υπήρχαν μεγάλες ποσότητες από κατράμι και ρετσίνι που καταστράφηκαν. Το χωριό Σοφικό θεωρείτο το πρώτο χωριό της επαρχίας.
Τι ήταν όμως εκείνο που το 1826 έκανε το Σοφικό να θεωρείται το πρώτο χωριό της Κορινθίας
Το ρετσίνι. Το «δάκρυ του πεύκου» που είναι γνωστό από τους αρχαιότατους χρόνους. «Το κεντούν και το πληγώνουν και το δάκρυ του μαζώνουν» λέει το κυκλαδίτικο αίνιγμα. «Τι είναι».
Με το ρετσίνι στη Θήβα έφτιαχναν το ρητινοκάτραμο και αδιαβροχοποιούσαν τα καραβόπανα, με αυτό ενίσχυαν τις «γούμενες» (παλαμάρια), με αυτό σφράγιζαν τους αρμούς των πλοίων, με αυτό έφτιαχναν οι Βυζαντινοί το υγρό πυρ.
Το ρετσίνι υπεβάλλετο στο φόρο της δεκάτης κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Οι Αρβανίτες, που τον 12° αιώνα μετοίκησαν σε πολλές περιοχές με πευκοδάση και αναμείχθηκαν με τον ντόπιο πληθυσμό, υιοθέτησαν τεχνικά στοιχεία ρητίνευσης και έτσι έφθασε έως τις μέρες μας τεχνική ορολογία όπως «καρόκι», «βεδούρι», «λουτσάρι», «κοντίτα», «κούντούρα» κλπ
Σιγά-σιγά ένα σύστημα εμπειρικής εκμετάλλευσης των πευκοδασών υιοθετήθηκε για τα δάση αυτά, που εξασφάλισε στους αιώνες και την δασική παραγωγή ρητίνης και ξυλείας από τα απορητινευθέντα δέντρα και την προστασία των δασών.
Στην περιοχή εφαρμόστηκε το γνωστό στη δασική βιβλιογραφία Σοφικιτικο ιδίωμα ρητίνευσης, που αποτελούσε μαζί με το Αγγιστριώτικο προσαρμογή της μεθόδου σε φτωχά και ορεινά δασικά εδάφη. Χαρακτηριστικό γνώρισμα το Σοφικιτικο ρητινευτικό «σκεπαρνι» με έλασμα πλάτους 4 εκατοστών και γωνία ελάσματος και στύλου εξήντα μοιρών. Ακόμη και σήμερα με την μέθοδο εφαρμογής της «πάστας», διαλύματος θειικού οξέως, το σκεπαρνι είναι το ίδιο. Εμπειρία και γνώση δασικής εφαρμογής αιώνων.
Η ρητίνευση σήμερα εγκαταλείπει τα πευκόδεντρα του Σοφικού μαζί με όσους ηλικιωμένους Σοφικίτες εγκαταλείπουν τη ζωή παίρνοντας μαζί τους τη γνώση, την εμπειρία, το μεράκι και την κούραση μιας δύσκολης ζωής.
Εκείνοι ρητίνευσαν και καλλιέργησαν το δάσος, εκείνοι έφτιαξαν το ρητινεργοστάσιο της Ποσειδωνίας μαζί με τους Περαχωρίτες που ήταν το πρώτο συνεταιριστικό εργοστάσιο επεξεργασίας ρητίνης στο χώρο των δασικών συνεταιρισμών, εκείνοι έσωσαν το δάσος και το έφτασαν στις μέρες μας.
181.940 στρέμματα είναι το συνιδιόκτητο δάσος Σολυγείας. Ένα δάσος σημαντικό για την ίδια την περιοχή, για το Νομό Κορινθίας και για τη χώρα μας. Κάθε δάσος, κάθε φυσικό οικοσύστημα, που έφτασε στις μέρες μας, μας κάνει πλουσιότερους και κάθε δάσος που χάνεται μας κάνει φτωχότερους σαν χώρα και σαν λαό. Οι πυρκαγιές των τελευταίων ετών στην περιοχή πρέπει να σταθούν αφορμή για να ληφθούν μέτρα όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
Πέρα όμως από τα μέτρα που η Πολιτεία μπορεί να πάρει θα πρέπει πρώτα απ'όλα οι ίδιοι κάτοικοι της περιοχής και κυρίως οι νέοι να αγωνιστούν για να σωθεί αυτό το δάσος που είναι η ζωντανή ιστορία αλλά κυρίως το μέλλον τους.