Του Γιώργου Σπηλιώτη.
Ανατρέχοντας κανείς το διαδίκτυο τελευταία διαπιστώνει ότι υπάρχουν εργασίες μεταπτυχιακές φοιτητών αναφερόμενες στο Σοφικό και την Σολυγεία στις οποίες εμπεριέχονται αυθαιρεσίες ιστορικές και ετυμολογικές – χωρίς καμία αναφορά ιστορικών πηγών ή χωρίς έλεγχο των επικαλούμενων πηγών- οι οποίες και επαναλαμβάνονται , με συνέπεια να γινόμαστε καταγέλαστοι - και γι’ αυτό θα επαναλάβουμε και πάλι την εργασία του μέλους μας Σίμου Αντώνη, φιλόλογου την σχετική με την ετυμολογία του όρου «Σολυγεία».
Εξ αρχής αναφέρουμε ότι για εμάς είναι απαράδεκτη, η σύνδεση του Σόλωνα του Αθηναίου που δήθεν βρήκε την υγεία του στην περιοχή και από τον συνδυασμό των λέξεων «Σόλων» και «Υγεία» γεννήθηκε η «Σολυγεία» , ( Κλέττας σελ. 5 «Η Σολυγεία» «..λέγεται….μετέβαινε το θέρος κατά την παράδοση για λόγους υγείας !!..») όπως επίσης είναι επίσης απαράδεκτη η σύνδεση των λέξεων «Σ’ όλους υγεία» ίσον «Σολυγεία» ( με αυτά βλέπω να μας κεραυνοβολεί ο Μπαμπινιώτης) .
Αυτά μπορούν να τα επικαλούνται και να τα γράφουν οι επίδοξοι μεσίτες ακινήτων για να δώσουν «προστιθέμενη αξία» στα πωλούμενα ή οι ημιορεινοί βλαχοδήμαρχοι για να δημιουργήσουν «μύθο» για την επικράτειά τους , ή οι συγγραφείς μυθευμάτων, η ιστορία του τόπου μας όμως είναι κάτι σαν το «Άγιο Δισκοπότηρο» και πρέπει να προσεγγίζεται με απόλυτη ευλάβεια και σεβασμό .
Περαιτέρω θα πρέπει να επισημανθεί ότι το νέο ελληνικό κράτος που προέκυψε μετά την επανάσταση του 1821 , επεδίωξε την σύνδεση του με το ένδοξο ιστορικό παρελθόν του και σε κάθε περιοχή φρόντισε να δώσει στους Δήμους που δημιούργησε και με επιτροπές που συνέστησε, κατά το δυνατόν ονομασίες που παρέπεμπαν στην ένδοξη αρχαιότητα , π.χ. στην Κορινθία Χιλιομόδι, Κλένια , Αγιονόρι , Στεφάνι , Αθίκια κλπ = Δήμος Κλεωνών , Σοφικό, Αγγελόκαστρο , Γαλατάκι κλπ = Δήμος Σολυγείας, Κιάτο= Δήμος Σικυωνίων , Αγιώργης, Κούτσι ,Στιμάγκα κλπ= Δήμος Νεμέας , Γκούρα, Συβίστα κλπ= Δήμος Φενεού , Ψάρι, Καλλιάνι , Κεφαλάρι κλπ =Δήμος Στυμφαλίας και αντίστοιχα αποδόθηκαν εμβλήματα για τις σφραγίδες των τότε Δήμων . Για τον Δήμο Σολυγείας η σφραγίδα απεικόνιζε έναν κυκλικό λόφο που κατακόρυφα φέρει δυο δόρατα . Γινόταν δηλαδή τόσο στο όνομα όσο και στο έμβλημα ευθεία σύνδεση στα αναφερόμενα από τον Θουκυδίδη , γεγονότα του θέρους του 425 ή 424 π.χ. και τις εχθροπραξίες μεταξύ Αθηναίων και Κορινθίων με θέατρο των επιχειρήσεων την κώμη «Σολύγεια» την κείμενη περί τον «Σολύγειο» λόφο . Η κώμη «Σολύγεια» σήμερα αντιστοιχεί στον οικισμό του Γαλατακίου ο δε Σολύγειος λόφος βρίσκεται δυτικότερα του χωριού στην δεξιά πλευρά του δρόμου που οδηγεί προς τα Αθίκια και όπου βέβαια εκεί διενεργήθησαν οι ανασκαφές ( 1957 απ' τον αρχαιολόγο Νικόλαο Βερδελή) ,τα εντυπωσιακά ευρήματα των οποίων βρίσκονται σήμερα τα περισσότερα στο μουσείο της Αρχαίας Κορίνθου και φυσικά δεν υπάρχει καμία συσχέτιση του όρους Τζάλικα υψομ. 789 μ. που βρίσκεται στο Σοφικό με τον Σολύγειο λόφο, αυθαιρεσία που και αυτήν την βρίσκουμε στο διαδίκτυο, αφού η ακριβέστατη περιγραφή του θεάτρου των πολεμικών επιχειρήσεων από τον Θουκυδίδη (Ιστοριών,τ.Δ,42.4«..πλέοντες δὲ ἅμα ἕῳ ἔσχον μεταξὺ Χερσονήσου τε καὶ Ῥείτου ἐς τὸν αἰγιαλὸν τοῦ χωρίου ὑπὲρ οὗ ὁ Σολύγειος λόφος ἐστίν, ἐφ’ ὃν Δωριῆς τὸ πάλαι ἱδρυθέντες τοῖς ἐν τῇ πόλει Κορινθίοις ἐπολέμουν οὖσιν Αἰολεῦσιν· καὶ κώμη νῦν ἐπ’ αὐτοῦ Σολύγεια καλουμένη ἐστίν. ἀπὸ δὲ τοῦ αἰγιαλοῦ τούτου ἔνθα αἱ νῆες κατέσχον ἡ μὲν κώμη αὕτη δώδεκα σταδίους ἀπέχει, ἡ δὲ Κορινθίων πόλις ἑξήκοντα, ὁ δὲ Ἰσθμὸς εἴκοσι..» Ιστοριών,τ.Δ,43.1 « …καὶ Βάττος μὲν ὁ ἕτερος τῶν στρατηγῶν (δύο γὰρ ἦσαν ἐν τῇ μάχῃ οἱ παρόντες) λαβὼν λόχον ἦλθεν ἐπὶ τὴν Σολύγειαν κώμην φυλάξων ἀτείχιστον οὖσαν...) κατά αποστάσεις σε σταδίους από την θάλασσα , τον Ισθμό και την Κόρινθο αλλά και οι ανασκαφές που προαναφέραμε δε αφήνουν κανένα περιθώριο αμφισβήτησης της τοποθεσίας της κώμης Σολύγειας . Εάν η λέξη «Σολυγεία», συνδέετο με τον Σόλωνα τον Αθηναίο ( 639-559 π.Χ.) και την υγεία του, θα μας το έλεγε ο ίδιος ο συγγραφέας των Ιστοριών Θουκυδίδης (460-399 π.X.) άμεσα και δεν θα χρειαζόταν να μας γράψει στο ίδιο κεφάλαιο ότι παλαιότερα στον Σολύγειο λόφο είχαν στρατοπεδεύσει «..το πάλαι ιδρυθέντες.. » οι Δωριείς και από εκεί επολέμουν τους Αιολείς Κορινθίους.
Η εργασία του φιλόλογου Σίμου Αντώνη για την ετυμολογία της λέξης «Σολυγεία»
« Σύνθετη λέξη α΄ συνθετικό ρίζα Σολ(υ) + β΄ συνθετικό (γαία) γεια
Ι) Αναφορές για α΄συνθετικό
Παρουσιάζονται τέσσερις παραλλαγές της ρίζας:
α) ΣΕΛ (λ) ή ΕΛ(λ) από τη ρίζα αυτή προέρχεται το όνομα κατοίκων της Δωδώνης των Έλλων ή Σελλών, ο ΟΜΗΡΟΣ ( π ΙΛΙΑΔΑΣ 233-235 ) τους αναφέρει ως ιερείς του εκεί μαντείου ερμηνεύοντες χρησμούς του Δία. « Ζεῦ, ἄναξ, Δωδωναῖε, Πελασγικέ, τήλοθι ναίων, Δωδώνης μεδέων δυσχειμέρου ἀμφί δε Σέλλοι σοί ναίουσ' ὑπόφηται ἀνιπτόποδες χαμαίευνα »,ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ στα « Μετεωρολογικά» αναφερόμενος στον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα γράφει: «........περί την Ἑλλάδα τήν ἀρχαίαν. Αὕτη δ' ἐστίν ἡ περί την Δωδώνην και τον Ἀχελῶον......ὤκουν γαρ οἱ Σέλλοι, τότε μεν Γραικοί, νῦν δ' Ἓλληνες......»
β) Από τη ρίζα Σαλ παράγεται ρήμα στις μεσογειακές χώρες, στις οποίες ανήκει και η Πελασγική, που έχει την έννοια του «προσεύχομαι», «ικετεύω».
Εξ' αυτού «Σέλλοι της Δωδώνης», «Σάλιοι των Ρωμαίων», «Σόλων» σημαίνει ευχέτης, ιερέας.
γ) Από παρεμφερή ρίζα «Σάλοι» παράγεται ρήμα που σημαίνει "ξηραίνεσθαι", καθώς και σημαίνοντα ουσιαστικά όπως Ξηροπόταμος. π.χ "Σεληνούς ποταμός"
δ) Από τη ρίζα Σολ παράγεται το ρήμα «λάμπειν», «φωτίζειν». Οτιδήποτε φωτίζει σε σχήμα δίσκου εξ' ου Σολάνα, Σελήνη, Σέλας, Ἑλάνη, Ἑλένη = λαμπρός -ή-όν
Λατινικό μετέπειτα: sol = ήλιος, Μασσαλία = φωτεινή και λαμπρή πόλη
Πιθανότατα από τη ρίζα Σολ ονομάστηκαν:
οι Σόλυμοι: λαός της νότιας Μικράς Ασίας, κατά τη Μυκηναϊκή περίοδο.
Πιθανόν 2η χιλιετηρίδα π.Χ κατοικούσαν στην περιοχή της (μεταγενέστερης) Λυκίας όπου υπάρχουν και τα Σόλυμα όρη.
Οι Σόλυμοι ίδρυσαν αποικίες στη Μεσόγειο κατά τη 2η χιλιετηρίδα π.Χ. Ιδιαίτερα στη Β.Δ Σικελία όπου οι Έλυμοι της κλασικής εποχής, ίσως, να είναι απόγονοί τους.
Η ονομασία τους προέρχεται από τον Σόλυμο, τον υιό του Δία και της Χαλκήνης.
Αναφορές για τους Σολύμους και για τα Σόλυμα όρη κάνουν ο Όμηρος ( Οδύσσεια Ε 283 ) και ο Στράβων ( ΧΙΙΙΙ, 4 16 )
ΙΙ) β΄ συνθετικό
Γειος > γαία > γη
Γειος = κατάληξη επιθέτων που δηλώνουν τη σχέση του προσδιοριζομένου με τη γη ή το έδαφος, π.χ υπόγειος, Μεσόγειος, Υδρόγειος.
ΓΕΙΟ = κατάληξη ουσιαστικών που δηλώνουν θέση ως προς τη γη π.χ καταγώγειο.
Για το α΄ συνθετικό ως πιθανότερη εκδοχή των τεσσάρων παραλλαγών φαντάζει η ρίζα Σολ.
Συνθέτοντας τις ανωτέρω αναφορές θα λέγαμε ότι Σολυγεία είναι η γη του φωτός
α) Η γη που ως ετερόφωτο στοιχείο δέχεται έντονο ηλιακό φως
β) Η (αυτόφωτη) γη, που εκπέμπει ( μεταφορικά ) η ίδια φως» .
Μάλιστα η θέση του Σολύγειου λόφου στον χάρτη ( Γαλατάκι) είναι τέτοια που δέχεται ανεμπόδιστα τις πρώτες ακτίνες του ανατέλλοντος ηλίου , και άρα η ερμηνευτική προσέγγιση «α) Η γη που ως ετερόφωτο στοιχείο δέχεται έντονο ηλιακό φως» συγκεντρώνει περισσότερες πιθανότητες να αποδίδει τον όρο «Σολύγειος» και «Σολυγεία» .
.